胆子够厚？岛国恐怖VR电影游戏《不眠之魂》走起

百度 原标题：34次完成戴帽，C罗领跑欧洲五大联赛上周末的西甲联赛，皇马主场6-3大胜赫罗纳，C罗一人独进4球。

Bir nechta hisoblaridan noto?g?ri maqsadlarda foydalanishni Vikipediyada ?qo?g?irchoqbozlik“ yoki ?qo?g?irchoq hisoblar“ deyiladi. Hisobdorlikni saqlash va jamoatchilik ishonchini oshirish maqsadida, foydalanuvchilardan odatda faqat bitta hisobdan foydalanish talab etiladi. Bir nechta hisobni yuritishning ayrim asosli sabablari mavjud bo?lsa-da, boshqa foydalanuvchilarni aldash yoki chalg?itish, munozaralarni izdan chiqarish, umumiy fikrni buzish, jazo choralaridan qochish, chetlashtirishdan qutulish yoki boshqa yo?llar bilan hamjamiyat mezonlari va qoidalarini buzish uchun bir nechta hisobdan foydalanish maqbul emas.

?Qo?g?irchoq“ quyidagi shakllarda namoyon bo?ladi:

• Vikipediyani IP manzildan buzish yoki chetlashtirish va taqiqdan qochish uchun tizimdan chiqib matn kiritish
• Aniqlashdan yoki jazo choralaridan qochish, shuningdek chetlashtishdan qutulish uchun yangi hisoblar ochish yoki IP manzillarni tez-tez o?zgartirish
• Boshqa shaxsning hisobidan foydalanish (piggybacking)
• Uzoq vaqt ishlatilmagan eski hisoblarni (ba?zan ?sleeper“ deb ataladi) qayta faollashtirish va ularni boshqa foydalanuvchilar sifatida ko?rsatish
• Bir nechta foydalanuvchilarni bahsning bir tomonini qo?llab-quvvatlash maqsadida hisoblar yaratishga undash (odatda ?meatpuppetry“ deb ataladi)

Bir nechta hisoblardan noto?g?ri foydalanish boshqa foydalanuvchilar ishonchini jiddiy ravishda buzadi. Bu quyidagi oqibatlarga olib kelishi mumkin:

• bir-biriga aloqador barcha hisoblarning chetlashtirilishi
• hisoblar ortidagi foydalanuvchining (asosiy hisob egasi yoki qo?shimcha hisoblarni boshqaruvchining) chetlashtirilishi (har bir hisob qo?shimcha hisob sanaladi)
• Vikipediya va uning qardosh loyihalari bo?ylab foydalanilgan barcha hisoblar va IP-manzillar oshkor etiladi
• kelajakda qo?shimcha hisoblardan foydalanish yoki boshqa suiiste?molliklarning oldini olish uchun zarur deb topilgan har qanday ?real hayotdagi“ faoliyat yoki shaxsiy ma?lumotlarning (ehtimoliy) jamoatchilikka oshkor qilinishi.

Foydalanuvchi har bir hisobi haqida o?z foydalanuvchi sahifasida yozgan bo?lishi kerak (pastga qarang). Ixtiyoriy ravishda, ba?zi hisoblarning foydalanuvchi va munozara sahifalari boshqa foydalanuvchilarnikiga yo?naltirilishi mumkin. Bog?lanmagan muqobil hisoblardan foydalanadigan foydalanuvchilar maqolalar yoki mavzular bo?yicha har qanday nizodan ehtiyot bo?lishlari kerak. Tahrirlash, vikifikatsiya qilish yoki tilga ulash kabi zararsiz ishlar ham ba?zi hollarda soxtalashtirish deb hisoblanishi mumkin.

Muqobil hisoblardan nomunosib tarzda foydalanish

Yana qarang: Vikipediya:Foydalanuvchi huquqlari

Foydalanuvchilar chalg?itish, aldash, konsensusga putur yetkazish uchun muqobil hisoblardan foydalanmasliklari kerak. Bularga quyidagilar kiradi (barcha holatlar keltirilmagan):

• Qo?llov taassurotini yaratish: Hisoblardan biror qarash uchun qo?llovni amalda mavjud bo?lganidan ko?proq qilib ko?rsatish uchun foydalanish.
• Ichki muhokamalarda ovozlarni ko?paytirish: Oshkor etilmagan muqobil hisoblar muayyan vaziyatlardan tashqari loyihaning ichki muhokamalarida ishlatilmasligi kerak. Oshkor etilmagan legitim muqobil hisobga bevosita ta?sir qiladigan loyiha muhokamasida qatnashishga ruxsat beriladi.
• Aylanib o?tish. Siyosatlar har bir hisobga emas, balki har bir shaxsga nisbatan tatbiq etiladi. Uch marta qaytarish qoidasi kabi siyosatlar har bir shaxsning barcha hisobidan qilgan tahrirlarini o?z ichiga oladi. Qoidalarni buzish yoki chetlab o?tish uchun ikkinchi hisobdan foydalanish jazolar har ikkala hisob uchun ham tatbiq qilinishiga olib keladi.
• ?Somon odam“ (inglizcha: straw man) qo?g?irchoq hisoblari: Jamoa fikrini bir tomonga og?dirish maqsadida muammoning ikkinchi tomonini ataylab mantiqsiz, kamsituvchi tarzda muhokama qilish uchun alohida hisob yaratish.
• Chetlatishlar va taqiqlarni chetlab o?tish: Taqiq hisoblarga emas, balki shaxslar sifatida individual foydalanuvchilarga nisbatan qo?llanadi (istisno holatlar belgilanmagan bo?lsa). Ikkinchi hisobdan amaldagi chetlashtirish, hamjamiyat qo?llagan chetlashtirish yoki boshqa chorani chetlab o?tish qo?shimcha choralarga olib keladi, jumladan, hissalaringiz bekor qilinishi mumkin. Qarang: Vikipediya:Chetlashtirish qoidalari.
• Bitta sahifa yoki munozaraga bir vaqtda bir nechta hisob bilan hissa qo?shish: Foydalanuvchilar bitta sahifa yoki munozarada bir nechta hisobdan xuddi alohida-alohida shaxslardek qatnashmasligi kerak. Ochiqchasiga bir-biriga bog?langan, legitim muqobil hisoblar bilan bitta sahifaga hissa qo?shish (masalan, asosiy va ko?pchilik ishlatadigan kompyuterda foydalanadigan hisobingiz bilan bitta sahifani tahrirlash yoki bot hisobingiz tahrirlagan sahifani asosiy hisobingizdan foydalangan holda tahrirlash) taqiqlanmagan.
• Tekshiruvdan qochish: To?liq va ochiq oshkor etilmagan muqobil hisoblardan foydalanish boshqa foydalanuvchilar hissalaringizdagi o?zgachaliklarni aniqlay olmasligini anglatadi. Muayyan holatlarda bunga ruxsat berilsa-da (masalan, muqobil hisoblardan legitim foydalanish haqidagi bo?limga qarang), hissalaringizni tekshirishdan manfaatdor bo?lishi mumkin bo?lgan foydalanuvchilarni chalg?itish yoki aldash uchun muqobil hisoblarni yaratish ushbu siyosatni buzish hisoblanadi.
• ?Yaxshi qo?l“ va ?yomon qo?l“ (?oq“ va ?qora“) hisoblar: Bir hisobdan konstruktiv hissa qo?shish, ikkinchisidan esa buzg?unchi tahrirlar qilish.
• Adashtirish maqsadida tizimdan chiqqan holda tahrirlash: Bir nechta IP-manzil ostida tahrirlash yoki nomlangan hisob ostida ham, IP-adresdan ham tahrirlash, aldov yo?li bilan yoki ushbu siyosat tamoyillarini boshqacha tarzda buzgan holda amalga oshirilganda, bir nechta hisob ostida tahrirlash bilan bir xil darajadagi qoidabuzarlik sifatida ko?rilishi mumkin. Foydalanuvchilar xatolik tufayli tizimdan chiqib ketib tahrir qilsa, tushunmovchiliklar oldini olish uchun revizorlarga aloqaga chiqishlari mumkin.
• ?Yangi sahifadan boshlash“ tamoyilidan noto?g?ri foydalanish: Hisoblarni almashtirish yoki yangi sahifadan boshlash niyatini tekshiruvdan qochadigan tarzda amalga oshirish ushbu siyosatni buzish hisoblanadi.
• Birgalikda qo?llanadigan hisoblar: Hisob orqali qilingan tahrirlar sizni shaxs sifatida ifodalagani sababli, ?vazifa hisoblari“ yoki bir nechta odam tomonidan birgalikda foydalaniladigan hisoblar (umuman olganda) taqiqlanadi va chetlatiladi. Ko?plab yangi foydalanuvchilar hisob biror vazifani bajarish yoki birgalikda foydalaniladigan hisob ekanligini anglatuvchi foydalanuvchi nom bilan ro?yxatdan o?tishi mumkin. Bunday hisoblarga faqat hisob ma?lumotlari doimiy ravishda bitta shaxs foydalanadigan bo?lsagina ruxsat beriladi. Biroq, foydalanuvchi nomlarining chalg?ituvchi yoki buzg?unchi bo?lishidan saqlanish tavsiya etiladi. Shu sababli agar tashkilot uchun tahrir qilsangiz, bu muammolarning oldini oladigan nom yoki muqobil nom tanlang. Buning uchun Vikipediyaning foydalanuvchi nomi siyosati sahifasiga qarang. Elektron pochtaga kirish huquqini ta?minlash uchun tasdiqlangan, tahrirlamaydigan hisoblar, Vikimedia Jamg?armasi tomonidan tasdiqlangan hisoblar va bir nechta boshqaruvchilarga ega tasdiqlangan botlar istisno bo?la oladi. Buning uchun hisoblarni ulashish bo?limiga qarang.
• Aldov yo?li bilan jamoa ishonchini qozonishga intilish. Avval boshqa hisob ostida tahrirlaganingizni yoki muqobil hisobdan ham foydalanayotganingizni oshkor qilmasdan turib, foydalanuvchi huquqlariga nomzodingizni qo?yishingiz mumkin emas. Administratorlik jamiyatning hisobga emas, balki shaxsga bo?lgan ishonchini aks ettiradi. Shuning uchun administratorlikka so?rov berishda siz o?tmishdagi hisoblar va/yoki joriy muqobil hisoblarni ochiq oshkor qilishingiz yoki agar hisoblar maxfiy saqlanishi kerak bo?lsa, Arbitraj qo?mitasiga elektron pochta orqali xabar yuborishingiz kerak. O?tmishdagi muqobil hisoblarni oshkor qilmagan administratorlar (ayniqsa, ularni ochiqlash administratorlik so?rovi natijasiga ta?sir ko?rsatadigan bo?lsa) huquqlaridan mahrum qilinishlari mumkin.
• Bittadan ortiq administrator hisobidan foydalanish: Administratorlar faqat bitta hisobdan foydalanishi kerak. Administrator imtiyozlariga ega botlar bundan mustasno. Biroq, Vikimedia Jamg?armasi xodimlari bir nechta administrator hisoblarini boshqarishi mumkin. Bunda ular kim ekanliklarini ma?lum qilishlari kerak. Agar administrator loyihani tark etib, yangi foydalanuvchi nomi bilan qaytib kelsa va administratorlikka nomzod bo?lsa, u eski akkauntining administratorlik huquqidan voz kechishi kerak.
• O?zini betaraf yoki aloqasiz sharhlovchi qilib ko?rsatish: Ayni shaxsga tegishli boshqa hisob yonini olish uchun munozarada qatnashish.

Qoidaga muvofiq foydalanish

Muqobil hisoblardan legitim tarzda foydalanish ham mumkin. Masalan, haqiqiy ismidan foydalanib hissa qo?shadigan foydalanuvchilar muayyan mavzularda haqiqiy ismlarini oshkor qilgan holda tahrir qilishni istamagani uchun taxallusdan foydalanib, hissa qo?shishini istashi mumkin. Yoki tajribali foydalanuvchilar tahrirlash tajribasini yangi foydalanuvchi nuqtayi nazaridan yaxshiroq tushunish uchun yangi hisob yaratishlari mumkin. Ushbu hisoblar qo?g?irchoq hisoblar hisoblanmaydi. Agar muqobil hisobdan foydalansangiz, uni ushbu siyosatni buzib, g?arazli maqsadda ishlatmasligingizni ta?minlash sizning zimmangizdadir. Muqobil hisobni to?g?ri yuritish (hatto ushbu siyosatda keltirilgan sababga ko?ra ham) hisoblarning bir-biriga ochiq ulanishiga to?sqinlik qilmaydi. Oshkor etilmagan muqobil hisoblardan tahrir qiladiganlar riskni o?z bo?yinlariga olib, ushbu loyihaning normal jarayoniga qarshi tarzda ish yuritadilar.

Muqobil hisobdan legitim foydalanish sabablariga quyidagilar kiradi:

• Xavfsizlik: Vikipediyaga umumiy foydalanishdagi kompyuter orqali kirishda, himoyalanmagan tarmoqqa ulanishda yoki hisobingiz buzilishi xavfi mavjud bo?lgan boshqa holatlarda foydalanish uchun muqobil hisob ochishingiz mumkin. Bunday hisoblar asosiy hisob bilan ochiq bog?langan bo?lishi yoki oson aniqlanadigan nomdan iborat bo?lishi kerak. Masalan, Foydalanuvchi:Falonchi hisobi Foydalanuvchi:Falonchi (muq) yoki Foydalanuvchi:Pistavonchiyev hisobidan foydalanishi hamda ushbu hisobning foydalanuvchi va munozara sahifalarini asosiy hisobiga yo?naltirishi mumkin.
• Maxfiylik: Oilaviy, ijtimoiy yoki kasbiy doirada juda munozarali bo?lsa, Vikipediya foydalanuvchisi esa shu doirada ma?lum bo?lsa yoki haqiqiy shaxsiyatini aniqlash mumkin bo?lsa, maqolani tahrirlashi ortidan ta?qibga uchrash yoki yomon oqibatlaridan qochish uchun muqobil hisobdan foydalanishi mumkin. Maxfiylikka asoslangan muqobil hisob asosiy hisobingizga ulanmagan bo?lsa-da, undan ushbu sahifaning nomaqbul maqsadlarda foydalanish bo?limida keltirilgan usullarda foydalanilmasligi kerak. Agar shunday bo?lsa, bu hisob asosiy hisobingizga ochiqchasiga ulanishi mumkin. Agar ushbu qoidaga muvofiq muqobil hisobdan foydalanishni rejalashtirayotgan bo?lsangiz, quyidagi bu haqda bildirish bo?limi bilan tanishing.
• Doppelganger hisoblar: Doppelganger hisobi bu asosiy hisobingizga o?xshash foydalanuvchi nomiga ega, boshqalar o?zini siz qilib ko?rsatishning oldini olishga mo?ljallangan hisobdir. Bunday hisoblardan tahrirlash maqsadida foydalanish mumkin emas. Bunday hisoblar {{doppelganger}} andozasi bilan belgilanishi yoki to?g?ridan-to?g?ri asosiy hisobning foydalanuvchi sahifasiga yo?naltirilishi mumkin.
  • Boshqa tildagi qardosh loyihalarni tahrirlash uchun ishlatiladigan taxalluslar: SUL endilikda vikimediachilardan turli loyihalarni tahrirlash uchun turli hisoblarni ro?yxatdan o?tkazishni talab qilmasa-da, boshqa skriptda yozilgan qardosh loyihani tahrirlash uchun alohida hisobga ega bo?lishni istagan foydalanuvchilar shunday yo?l tutishlari mumkin. Boshqa akkaunt inglizcha Vikipediyada doppelganger sifatida ko?rilishi kerak va aksincha. Bu hisoblar aloqani ko?rsatish uchun {{User Alias}} tegi bilan belgilanishi mumkin.
• Yangi foydalanuvchi nomi bilan yangi sahifadan boshlash: Foydalanuvchi yangi sahifadan boshlash uchun eski hisobni ishlatmay qo?yishi mumkin. Bunga odatda oldingi xatolar yoki ta?qibdan qochish turtki bo?ladi. Eski akkauntga nisbatan faol taqiqlar, chetlatishlar mavjud bo?lmagan taqdirdagina yangidan boshlashga ruxsat beriladi. Yangi hisobdan muayyan mavzular, bahs-munozaralar, tahrirlash odatlari yoki ilgari muammoli deb topilgan xatti-harakatlarga qaytmang va tekshiruvdan qochishga urinishga o?xshashi mumkin bo?lgan biror harakatga qo?l urmang. Yangi sahifadan boshlash uchun eski hisob(lar)ingizdan ortiq foydalanmasligingiz kerak. Eski hisoblarda foydalanuvchi faol emasligini qayd qilishi kerak (masalan, {{retired}} tegi bilan).
• Foydalanuvchi nomining nomaqbulligi: Agar nomaqbul foydalanuvchi nomi uchun chetlashtirilgan bo?lsangiz va bu chetlashtirishning yagona sababi bo?lsa, sizga munozarali bo?lmagan nom bilan yangi hisob yaratishga ruxsat beriladi.
• Buzib kirilgan hisoblar: Agar parolingizni yo?qotganingiz yoki kimdir parolingizni o?zgartirganligi sababli hisobingizga kira olmasangiz, yangi parol bilan yangi hisob yaratishingiz mumkin. Bunday holda siz har bir hisobning foydalanuvchi sahifasida ular bir shaxsning muqobil hisoblari ekanligini ko?rsatadigan eslatmani joylashtirishingiz kerak. Agar kerak bo?lsa, administratordan buzilgan hisobni bloklashni ham so?rashingiz kerak. Bunday holatlar juda oz sodir bo?lsa-da, oldini olish maqsadida oldidan sahifangizga {{Committed identity}} andozasini joylashingiz mumkin.
• Hazilomuz hisoblar: Hamjamiyat ba?zi bir hazilomuz nomlarga ruxsat beradi. Masalan, en:User:Lady Catherine Rollbacker-de Burgh (the Late) hisobi.

• Texnik sabablar:
  • Texnik xizmat ko?rsatish: Foydalanuvchi texnik xizmat ko?rsatish vazifalarini bajarish yoki ma?lum maqsadlarga bag?ishlangan foydalanuvchi munozara sahifasini yuritib, funksiyalarni ajratish uchun muqobil hisobdan foydalanishi mumkin. Ikkinchi hisob asosiy hisob bilan aniq bog?langan bo?lishi kerak.
  • Botlar: Botlar avtomatik yoki yarim avtomatik tarzda tahrirlaydigan dasturlardir. Botlardan foydalanadigan tahrirchilarga alohida hisoblar yaratish tavsiya etiladi va ularni Vikipediya:Bot statusiga so?rovlar orqali bot hisoblari sifatida tasdiqlash so?raladi. Shunda avtomatik tahrirlar so?nggi o?zgarishlardan filtrlanishi mumkin. Botlar o?z egasining hisobi bilan aniq bog?langan bo?lishi kerak. Vikipediya:Bot sahifasiga qarang.
  • Sinov va o?qitish uchun: Ko?p skriptlar va boshqa vositalardan foydalanadigan foydalanuvchilar boshqalarga narsalar qanday ko?rinishini tekshirish uchun ikkinchi, yangi hisobni ochishlari mumkin; yoki yangi foydalanuvchilarni o?qitishda Vikipediyaning standart ko?rinishini namoyish etish uchun. Ikkinchi hisob asosiy hisob bilan aniq bog?langan bo?lishi kerak, agar bu test yoki mashg?ulotlarga xalaqit bermasa.
  • Ikki bosqichli himoya yoqilgan foydalanuvchilar: Ikki bosqichli himoya yoqilgan foydalanuvchilar ayrim brauzerlardan tizimga kira olmasligi mumkin. Bunday foydalanuvchilar Username (phone) yoki Username (mobile) kabi ikkinchi va ulangan hisob yaratishi mumkin.

• Belgilangan vazifalar uchun: Muayyan vazifalarga ega bo‘lgan foydalanuvchilar, masalan, viki-rezidentlar yoki Vikimedia jamg‘armasi xodimlari o‘z vazifalari uchun maxsus hisoblarga ega bo‘lishlari mumkin. E’tibor bering, hisob vazifaning o‘ziga emas, balki shaxsga tegishli bo‘ladi va shunga ko‘ra nomlanishi lozim. Masalan, Foydalanuvchi:Foydalanuvchi nomi (Falon muzey viki-rezidenti) maqbul muqobil hisob sanaladi, ammo Foydalanuvchi:Falon muzey viki-rezidenti bunday emas, chunki nomda vazifa ko?rsatilgan xolos. Nomlar bir xil bo‘lishi shart emas, lekin hisoblar o‘zaro bog‘langan bo‘lishi kerak. Agar muharrir vazifani tark etsa, uning vazifa hisobi boshqa ishlatilmasligi kerak. Agar yangi foydalanuvchi bu vazifani o‘z zimmasiga olsa, u yangi hisob yaratishi shart.
• Ta?lim: O?qituvchilar va talabalar uy vazifalari uchun asosiy hisoblariga ulanishi shart bo?lmagan alohida hisob yaratishga chorlanadilar. Hisob orqali faqat vazifada to?g?ridan-to?g?ri bog?liq bo?lgan sahifalarda tahrir qilish kerak.

Muqobil hisoblar haqida har doim foydalanuvchi sahifasida ma?lumot berilishi kerak (agar bunday qilish hisob yaratishdan ko?zlangan maqsadga zid bo?lmasa). Buning uchun {{User alternative account}} yoki tegishli foydalanuvchi qutilaridan foydalanish mumkin.

Hisobdan chiqilgan holda tahrirlash

Hisobidan chiqilgan holda ensiklopediyani tahrirlaydigan shaxsga nisbatan hech qanday siyosat yo?q. Bu holat ko?plab sabablarga ko?ra sodir bo?ladi. Jumladan, kirish seansining tugaganini payqamaslik, kompyuterlarni almashtirish, to?g?ridan-to?g?ri havoladan Vikipediya sahifasiga o?tish va parollarni unutish. Hisobga kirmagan foydalanuvchilar boshqa foydalanuvchilarni aldashga urinmasligi kerak. Masalan, to?g?ridan-to?g?ri hisobingiz yo?qligini aytish yoki ushbu siyosatda avvalroq ko?rsatilgan muqobil hisoblardan noto?g?ri foydalanish uchun seansdan foydalanish. Maxfiyligini himoya qilish uchun hisobdan chiqish paytida tahrirlagan foydalanuvchilar hech qachon o?z foydalanuvchi nomlarini viki ichidagi IP-manzillariga ulashlari shart emas.

Agar IP-manzildan tahrir qilgan foydalanuvchi aslida hisobidan chiqilgan holda nomaqbul tarzda tahrirlayotgan hisobli foydalanuvchi ekanidan shubhalansangiz, munozarasiga ushbu siyosat haqida bildirishnoma yuborishingiz mumkin ({{subst:uw-login}} shu maqsadda mavjud). Agar xatti-harakat davom etsa, CheckUserga maxfiy ravishda murojaat qilishingiz va ularga dalillarni taqdim etishingiz kerak.

Muqobil hisob bildirishnomasi

Agar bunday qilish qonuniy muqobil hisobga ega bo?lish maqsadida bo?lsa, muqobil hisoblardan foydalanadigan foydalanuvchilar hisoblar o?rtasidagi havolalarni taqdim etishlari kerak. Havolalar quyidagi uchala ko?rinishda bo?lishi maqsadga muvofiq:

• Foydalanuvchi nomidagi o?xshashliklar (masalan, Example – Example public yoki Example bot bo?lishi mumkin).
• Asosiy va qo?shimcha hisob foydalanuvchi sahifalaridagi havolalar, maxsus yaratilgan foydalanuvchi qutisi andozalaridan foydalangan holda. Qo?shimcha hisobni asosiy hisobga bog?lash uchun asosiy hisobdan foydalanish kerak. Har qanday ikkilamchi hisoblarni {{User alternative account}} (asosiy hisobdan foydalanish uning haqiqiyligini ko?rsatadi), yoki agar hisob umumiy kompyuterlarda xavfsizlikni ta?minlash uchun ishlatilayotgan bo?lsa, {{Public user}} bilan belgilang. Asosiy hisob {{User alternative account name}} bilan belgilanishi mumkin.
• Qo?shimcha hisob imzosidagi havolalar: agar qo?shimcha va asosiy hisoblarga havola bo?lmasa, qo?shimcha hisobga havola bering va zarur bo?lsa, u yerda asosiy hisob orqali bog?lanishni so?rab, eslatma qoldiring yoki foydalanuvchining munozara sahifasini to?g?ridan-to?g?ri yo?naltiring.

Maxfiylik sabablariga ko?ra bir nechta akkauntga ega bo?lgan foydalanuvchilar, agar ularning tahrirlarida tekshiruv e?tiborini tortishi mumkin deb hisoblasalar, Arbitraj qo?mitasiga xabar berishlari lozim. Bahsli mavzularni ko?p tahrir qiladigan foydalanuvchilar, yagona maqsadli hisoblarni yurituvchilar va administrator bo?lishni rejalashtirgan foydalanuvchilar, garchi ularning tahrirlash xatti-harakatlari muammoli bo?lmasa yoki ozgina muammoli bo?lsa ham, e?tiborni jalb qiladigan foydalanuvchilar guruhiga kiradi. Shuni ta?kidlash joizki, bunday xabarnomalarni yuborish foydalanuvchini hech qanday tarzda himoya qilmaydi yoki unga ushbu qoidani boshqacha tarzda buzishga ruxsat bermaydi. Asosiy hisob va muqobil hisob o?rtasidagi chegarani to?g?ri saqlash to?liq foydalanuvchining mas’uliyatidir. Agar bog?liqlik aniqlansa, oldindan xabar berish ?qamoqdan ozod qiluvchi karta“ bo?lib xizmat qilmaydi. Foydalanuvchilar, agar bog?liqlik viki ichida aniqlansa, tekshiruvchilar yoki hakamlar uni yashirish uchun harakat qilishini kutmasliklari kerak. Tekshiruvchilar oshkor qilingan hisoblarni nazorat qilmaydilar. Bu ham to?laligicha foydalanuvchining zimmasida. Hisobdan voz kechgan va yangidan tahrirlayotgan foydalanuvchilar toza boshlash siyosatiga rioya qilishi shart.

Mitpappet

Yana qarang: Vikipediya:Ovoz ovchiligi

Vikipediyadagi shov-shuvli bahslar ko?pincha yangi foydalanuvchilarni jalb qiladi. Ba?zi odamlar bahsga hamfikr foydalanuvchilarni jalb qilish orqali o?z maqsadlarini ilgari surishlari mumkin, jumladan, vikidan tashqari yordamni jalb qilish orqali. Ushbu foydalanuvchilar ba?zan Internetdan foydalanish odatiga ko?ra jonli qo?g?irchoqlar (mitpappet) deb ataladi. Vikipediya, yangi foydalanuvchilar uchun vijdonli bo?lishni talab qiladi. Vikipediyada yangi hisoblar yoki foydalanuvchilarni faol jalb qilish yoki Vikipediyadagi qarorlarga ta?sir qilish uchun hisob yaratish, anonim ravishda tahrirlash uchun odamlarni (vikida yoki undan tashqarida) yollash taqiqlanadi. Xuddi shu kontekstda boshqa foydalanuvchi bilan bir xil xatti-harakatlarni amalga oshiradigan va faqat shu maqsadda Vikipediyani tahrirlayotganga o?xshaydigan yangi foydalanuvchi o?z xatti-harakatlariga qo?shilgan foydalanuvchiga nisbatan choralariga qo?llaniladi. Vikipediyada doimiy ravishda mustaqil fikr yuritmagan, aynan bir yoki bir nechta foydalanuvchiga yon bosadigan foydalanuvchilarga nisbatan taqiqlar qo?llaniladi.

Vikipediyada bir maqsadli foydalanuvchilar oqimining salbiy ta?sirini kamaytirish uchun quyidagi choralar mavjud:

• Bahs va munozaralarda yakdil qaror ovozlar soniga emas, balki foydalanuvchilar tomonidan bildirilgan qoida va siyosatga oid fikrlarga asoslanishi lozim.
• Ovoz berish yoki shunga o?xshash munozaralarda yangi foydalanuvchilarning fikri e?tiborga olinmasligi yoki ularga sezilarli darajada kamroq ahamiyat berilishi mumkin, ayniqsa ularning ko?pchiligi bir xil fikrni bildirsa. Ularning izohlariga muhokamadan tashqari kam yoki umuman tahrir qilmaganligi haqida eslatma ilova qilinishi mumkin.
• 2005-yilda Arbitraj qo?mitasi quyidagi qarorni qabul qilgan: ?nizolarni hal qilishda, agar biror tomon qo?g?irchoq hisoblar bilan bitta foydalanuvchi yoki o?xshash tahrirlash uslubiga ega bir nechta foydalanuvchi ekanligi aniq bo?lsa, ular qo?g?irchoq hisoblar bilan bitta foydalanuvchi sifatida qaralishi mumkin.“

?Jonli qo?g?irchoq“ atamasi ba?zilar tomonidan haqoratli deb qabul qilinishi mumkin. Shuning uchun uni muloyimlik qoidalariga muvofiq ehtiyotkorlik bilan qo?llash lozim. Kimnidir to?g?ridan-to?g?ri ?jonli qo?g?irchoq“ deb ayblash samarasiz bo?lishi mumkin va bu ko?pincha bahsni yanada keskinlashtiradi.

Ulashilgan IP-manzil

Agar ikki va undan ortiq ro?yxatdan o?tgan foydalanuvchilar bir xil kompyuter yoki tarmoqqa ulansa, ularning hisoblari CheckUser tomonidan bir kishi sifatida gumonlanishi mumkin. Ularga o?z foydalanuvchi sahifalarida bunday holatlarni ko?rsatish tavsiya etiladi. Shunda ular qo?g?irchoqbozlikda gumonlanmaydilar. Buning uchun maxsus foydalanuvchi qutisi mavjud: {{User shared IP address}}.

Shu bilan bir qatorda, foydalanuvchi Arbitraj qo?mitasiga elektron pochta orqali ushbu holatni ma?lum qilishi mumkin. Foydalanuvchi sahifangizda ?Men IP’ni boshqa foydalanuvchi bilan ulashaman, qo?shimcha ma?lumot olish uchun Arbitraj qo?mitasi bilan bog?laning“ degan noaniq eslatma yaxshi fikr bo?lishi mumkin. Shuni ham yodda tutingki, bularning hech biri qo?g?irchoqbozlik uchun kart-blansh emas.

Yaqindan bir-birini tanigan foydalanuvchilar, agar ular bir xil maqsadlarda tahrir qilsalar, bitta foydalanuvchi deb hisoblanishi mumkin. Bir xil maqolalarni tahrirlashda, bir xil hamjamiyat muhokamasida ishtirok etishda yoki har qanday turdagi bahsda bir-birini qo?llab-quvvatlashda, yaqin aloqador hisoblar aloqani oshkor qilishi va xuddi bitta hisob bo?lgani kabi tahrirlash urushi kabi tegishli siyosatlarga rioya qilishi kerak. Agar ular bog?liqlikni oshkor qilishni istamasalar, bir xil sohalarda, xususan, munozarali mavzularda tahrir qilishdan qochishlari kerak.

Shubhali qo?g?irchoqlar bo?yicha choralar

Qo?g?irchoq tekshiruvlari

Vikipediya:Qo?g?irchoq belgilari inshosida bir hisob qo?g?irchoq bo?lishi mumkin bo?lgan ba?zi alomatlar keltirilgan. Agar kimdir qo?g?irchoq hosob yoki jonli qo?g?irchoqdan foydalanayotganiga ishonch hosil qilsangiz, Vikipediya:Foydalanuvchilarni tekshirish sahifasida hisobot yaratishingiz lozim. Shubhali qo?g?irchoq haqida xabar berishda, shaxsiy ma?lumotlarni oshkor qilishda Vikipediya:Foydalanuvchilarni ta?qib qilmang qoidalariga qat?iy rioya qilishingiz shart. Faqat hisoblar tekshirishga arziydigan, yetarli dalillar mavjud bo?lgandagina amalga oshirilishi lozim.

Foydalanuvchilarni tekshirish

Yana qarang: Vikipediya:Foydalanuvchilarni tekshirish

Foydalanuvchilarni tekshirish huquqiga ega bo?lgan tahrirchilar qaysi IP-manzillar qaysi foydalanuvchi hisoblari bilan bog?liqligini ko?rish uchun server jurnalini tekshirishlari mumkin. Foydalanuvchilarni tekshirish vositasi ikki hisob o?rtasida aloqa yo?qligini aniq tasdiqlay olmaydi. U faqat tekshiruv paytida texnik bog?lanish mavjudligini ko?rsatishi mumkin. Vikimedia Jamg?armasining maxfiylik va foydalanuvchilarni tekshirish siyosatlariga muvofiq, tekshiruvlar faqat asosli sabablarga ko?ra o?tkaziladi. Ushbu qoidalardagi istisnolarga rioya qilgan holda, natijalar shaxsiy ma?lumotlarni oshkor qilmaslikka qaratilgan tarzda xabar qilinadi. Ayniqsa, ?baliq ovlash“ – ya?ni, muayyan foydalanuvchi hisobiga oid asosli sababsiz foydalanuvchilarni tekshirish vositalaridan foydalanish qat?iyan man etiladi.

Chetlashtirish siyosati

Yana qarang: Vikipediya:Chetlashtirish qoidalari

Agar shaxs qo?g?irchoqdan foydalanayotgani aniqlansa, qo?g?irchoq hisob(lar)ini chetlashtirish kerak. Asosiy hisob administratorning xohishiga ko?ra chetlashtirilishi mumkin. Qo?g?irchoqbozlik uchun ishlatiladigan IP manzillar bloklanishi mumkin.

Butunlay chetlashtirish

Foydalanuvchilarni tekshiruvchi tomonidan har qanday sababga ko?ra faol bo?lgan dastlabki chetlashtirishdan keyin kamida ikki marta qo?g?irchoqbozlik bilan shug?ullanganligi tasdiqlangan foydalanuvchilarni Vikimedia hamjamiyati loyihalaridan butunlay chetlashtiriladi.

Murojaatlar uchun yaratilgan hisoblar ro?yxati

• Ichki elektron pochtalar bilan oson bog?lanish imkonini beruvchi, tahrir bilan shug?ullanmaydigan hisoblar:
  • User:Arbitration Committee
  • User:Emergency
  • User:Oversight
  • User:Wikipedia Information Team
  • User:The Signpost
• Boshqa hisoblar

Havolalar

• MeatBall:SockPuppet